سفر تاریخی به تهران؛ چرا وزیر دفاع سعودی به ایران آمد؟

با گذشت دو سال از امضای توافق پکن، خالد بن سلمان وزیر دفاع سعودی و یکی از نامزدهای جانشینی «ام.بی.اس»، را می‌توان یکی از عالی رتبه‌ترین مقام‌های  عربستانی دانست که راهی تهران شده است. ظاهرا این سفر که به «درخواست» نه «دعوت» ایران انجام شده، با هدف بررسی آخرین روابط دوجانبه- منطقه‌ای و هشدار در خصوص برهم خورد نظم غرب آسیا بوده است! تحولات جاری در شمال اقیانوس هند و همکاری نیروهای سیاسی- نظامی جنوب یمن با آمریکا برای حمله زمینی به الحدیده شرایط منطقه‌ را به شدت پیچیده کرده است.

در چنین شرایطی سعودی- امارات نیز تمایل دارد تا ضمن دور ماندن از خشم احتمالی تهران، این پیام را برای بازارهای جهانی انرژی ارسال کنند که در صورت وقوع درگیری نظامی میان ایران- آمریکا هیچ خطری بازارهای انرژی یا میادین نفتی منطقه را تهدید نخواهد کرد! برهمین اساس در ادامه این یادداشت به بررسی اهداف سفر خالد بن سلمان به تهران خواهیم پرداخت. 

تاکید بر بی‌طرفی

خالد بن سلمان در جریان دیدار با رهبر معظم انقلاب، رئیس جمهور، رئیس شورای عالی امنیت ملی و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح سعی کرد تا ریاض را متعهد توسعه روابط دوجانبه و ثبات در منطقه معرفی کند. توسعه مناسبات دفاعی، همکاری‌های منطقه‌ای و همچنین مبارزه مشترک با تروریسم از جمله محورها گفتگوهای وزیر دفاع سعودی با مقامات ارشد ایرانی بوده است. فارغ از موارد فوق اما به نظر می‌رسد «بنیان» چنین سفری تلاش تهران- ریاض برای  حفظ دستآوردهای توافق پکن بوده و سایر گمانی‌زنی‌های مطرح شده اصالت ندارد.

به دلیل اقتصادهای مشابه هیچگاه نمی‎‌توان از ایران- سعودی انتظار توسعه روابط  اقتصادی را داشت اما این دو قدرت منطقه‌ای در کنار هم می‌توانند در برابر عوامل بی‌ثبات کننده و تهدیدات منطقه‌ای ایستاده و آنها را خنثی کنند. تداوم پیش‌روی ارتش اسرائیل در شرق مدیترانه، تهدیدات مشترک آمریکا- اسرائیل علیه ایران و حمله نظامی آمریکا به یمن سبب شده است تا نظم امنیتی شکننده منطقه‌ خاورمیانه، بیش از گذشته در مسیر بحران‌های غیرقابل پیش‌بینی و ناخواسته قرار بگیرد.

 علی الشهابی تحلیلگر نزدیک به ریاض، پس از سفر وزیر دفاع سعودی به تهران در توئیتی نوشت که خالد بن سلمان حامل این پیام به تهران بوده است که ریاض شریک هیچ حمله‌ای علیه ایران نخواهد بود. این پیام در حالی از سوی سعودی ظاهرا می‌شود که در دور نخست ریاست جمهوری ترامپ، لابی سعودی در کنار لابی اسرائیل یکی از دلایل اصلی شکل‌گیری کمپین فشار حداکثری علیه ایران و تشدید تنش در منطقه خلیج فارس بود!  

بیان چنین نکته‌ای از سوی وزیر دفاع سعودی در حال صورت می‌گیرد که در پرونده یمن همکاری میان سعودی و متحدان این کشور به ویژه آمریکا برای هدف قرار دادن نیروهای انصارالله امری آشکار است. به نظر می‌رسد حاکم شدن وضعیت اضطراری در منطقه خلیج فارس سبب شده است تا بازیگران مختلف به تکاپو افتاده و از طریق ارسال سیگنال «بی‌طرفی» به ایران خواستار در امان ماندن تاسیسات نفتی و شاهراه‌های ارتباطی شوند! جمهوری اسلامی ایران ضمن تعهد به حفظ صلح و ثبات در منطقه؛ بارها اعلام کرده است که با هرگونه تهدیدی علیه حاکمیت ملی و تمامیت ارضی خود در سراسر منطقه برخورد خواهد کرد. 

ثبات در بازار انرژی

پرده دوم از معمای سفر «خالد جوان» به تهران را می‌توان در بازارهای انرژی مشاهده کرد. در حالی که جنگ غزه همچنان ادامه دارد و سطح تنش‌ها میان ایران- رژیم سعودی هنوز کاهش نیافته است، ارتش آمریکا عملیات گسترده هوایی علیه انصارالله را آغاز کرد. براساس پیام‌های افشا شده از سوی سردبیر نشریه «آتلاننتیک» هنگامی که مایک والتز مشاور امنیت ملی و چهره نزدیک به نئوکان‌ها در حال هدایت پرونده تجاوز به یمن در 15 مارس بود، چهره‌های برجسته کابینه مانند جی.دی ونس و مسئولان اطلاعاتی دولت ترامپ خواستار خویشتن داری و تامل بیشتری برای هرگونه اقدام نظامی در منطقه بودند.

استدلال آنها این بود که نه تنها افکار عمومی در خصوص اقدام نظامی علیه انصارالله توجیه نشده است، بلکه پیامدهای اقتصادی این اقدام در بازار نفت می‌تواند بر روی شاخص‌های بورس وال‌استریت و بازار آمریکا تاثیر غیرقابل پیش‌بینی بگذارد. در برابر چنین موضع‌ای افراد شاخص مانند هگست، روبیو و والتز وعده دادن هیچ تهدیدی از این ناحیه اقتصاد آمریکا را تهدید نکرده و باید برای اقدام نظامی علیه مقاومت یمن در محدوده دریای سرخ تعجیل کرد! 

ترس بخشی از دولتمردان آمریکایی از برهم خوردن ثبات در بازار نفت و کشیده شدن دامنه بحران‌های جاری در خاورمیانه به بازارهای ایالات متحده دقیقا آن «کارت بازی» است که ایران باید با استفاده از آن تحرکات نظامی سنتکام و رژیم صهیونیستی را در منطقه مهار کند. با آنکه مقامات سعودی قصد دارند از طریق تماس با مقامات ارشد ایرانی این پیام را به بازارهای انرژی ارسال کند که هیچ تهدیدی قرار نیست شریان انتقال نفت و گاز را با اخلال مواجه کند اما به نظر می‌رسد تهران در شرایط کنونی منافع متفاوتی دارد.

این پیام باید به صورت واضح و روشن به سرمایه داران حاضر در بازارهای جهانی ارسال شود که در صورت هرگونه تجاوز به خاک ایران تمام میادین انرژی فعال در منطقه هدف حمله قرار خواهند گرفت و دیگر تنگه هرمز و تنگه باب المندب مسیرهای امنی برای کشتی‌های غربی نخواهند بود. اگر قرار باشد تاسیسات حیاتی ایران مورد حمله قرار بگیرند، تاسیسات مشابه در کشورهای همسایه نیز در امان نخواهد بود.